آشنایی با برخی مفاهیم کیفری

بار‌ها اصطلاحی همچون متهم مجرم و مشتکی عنه و از این قبیل را شنیده ایم. بسیار نیز اتفاق افتاده که این الفاظ را در جایی که باید استفاده نشود، استفاده کرده و هر یک را در جای دیگری به کار بردیم. از نظر قانونگذار، میان فردی که مورد اتهام است، پیش از آن‎که اتهام وارده به ایشان ثابت شود و پس از آن، تفاوت وجود دارد. مثلا شخصی که تازه شکایتی علیه اش ثبت شده را متهم یا مجرم خوانده ایم. درحالی‎که از نظر قانونی میان این الفاظ تفاوت وجود دارد و باید هر لفظ را در جای خود به کار برد.

به چه کسی متهم می‎گویند؟

در ادامه تحقیق و رسیدگی به شکایت شاکی، مظنون احضار شده و به وی تفهیم اتهام می‌شود. به عبارت دیگر او را در جریان موضوع شکایت قرار می‎دهند. چنانچه مشخص شود اتهام وارده متوجه مظنون است، در این مقطع او متهم شناخته می‌شود. درپی این اتفاق، متهم به حکم قانون دارای حقوقی از جمله حق سکوت، حق داشتن وکیل و … خواهد شد. البته این مطلب به معنای عدم امکان استفاده از وکیل دادگستری توسط مظنون نیست. بلکه منظور حقی است که باید توسط مقام قضایی به اطلاع متهم برسد.

اما همان‎طور که بیان شد، متهم دارای حق و حقوق مشخص است، بنابرای بازپرس بعد از وارد دانستن موضوع اتهام و تلقی کردن عنوان متهم بر فرد مظنون، می‌بایست اقدام به صدور قرار تامین مناسب در خصوص متهم کند.

مظنون به چه کسی اطلاق می شود؟

از همین رو، باید گفت که چنان چه شاکی یا به عبارتی، همان شخصی که جرم روی او واقع می‌شود، تعقیب مرتکب را بخواهد و اقدام به شکایت کند، به فردی که علیه وی شکایت مطرح می‌شود، متشاکی(مشتکی عنه) یا همان مظنون می‌گویند. استعمال لفظ مظنون، به این دلیل است که شاکی فعلاً ادعا می‌کند و هنوز ادعای وی به اثبات نرسیده است؛ پس نمی‌توان صرفاً با تکیه بر ادعای شاکی، به افراد عنوان مجرم را که دارای آثار حقوقی فراوانی است، نسبت داد. در ادامه تحقیق و رسیدگی به شکایت شاکی، مظنون احضار و به وی تفهیم اتهام می‌شود و او در جریان موضوع شکایت قرار می‌گیرد.

مشتکی‌عنه

این عنوان به کسی اطلاق می شود که از او شکایت شده است. در قانون آیین دادرسی کیفری تنها یک مورد از مشتکی‌عنه سخن گفته شده و آن هم در شرایط تنظیم شکواییه است. بر اساس ماده 69 آن مشخصات و نشانی مشتکی‌عنه یا مظنون در صورت امکان باید در شکواییه نوشته شود. در ضمن مشتکی‌عنه می‌تواند در کل بازجویی سکوت کند. حق داشتن وکیل حق دیگری است که وی از آن برخوردار است. اخذ آخرین دفاع نیز حقی است که متهم یا مشتکی‌عنه که در رسیدگی‌های کیفری به وی اختصاص دارد و در مرحله تحقیقات مقدماتی گرفته می‌شود.

مجرم کیست؟

در نهایت پس از آنکه اتهام متوجه شخص مشتکی عنه  و او متهم شناخته شود، تحقیق و رسیدگی در مورد او شروع خواهد شد و در صورتی که ثابت شود که متهم واقعا عمل مجرمانه را انجام داده است، عنوان مجرم در مورد او به کار برده می‌شود.

شایان ذکر است، در برخی جرائم، اثبات جرم به گونه‌ای است که تحقیقات مربوط به آن را می‎توان در غیاب متهم انجام داد و اثبات جرم نیز گاهی نیاز به حضور او ندارد.

نتیجه گیری

از نظر قانونگذار میان فردی که مورد اتهامی می‌باشد، پیش از آنکه اتهام وارده به ایشان ثابت گردد و پس از آن تفاوت وجود دارد. به عبارت دیگر بار‌ها اصطلاحی همچون شاکی، متهم، مجرم و ازاین دست را شنیده ایم. بسیار نیز اتفاق افتاده که این الفاظ را در جایی که باید استعمال شود استفاده نکرده و هر یک را در جای دیگری به کار بردیم.

مثلا شخصی که تازه شکایتی علیه وی ثبت شده را متهم یا مجرم خوانده ایم. درحالیکه از نظر قانونی میان این الفاظ تفاوت وجود داشته و می‌بایست هر لفظ را در جای خود به کار برد.
از همین روی باید بیان داشت چنانچه شاکی یا به عبارتی همان شخصی که جرم روی او واقع می‌شود تعقیب مرتکب را بخواهد و اقدام به شکایت نماید، به فردی که علیه وی شکایت مطرح می‌شود، متشاکی(مشتکی عنه) یا همان مظنون گفته می‌شود.
استعمال لفظ مظنون به جهت این است که شاکی ادعا کرده و هنوز ادعای وی به اثبات نرسیده است پس نمی‌توان صرفا با تکیه بر ادعای شاکی به افراد عنوان مجرم را که دارای آثار حقوقی فراوانی می‌باشد نسبت داد.

نظری ثبت نشده است.

پاسخ خود را بگذارید

نام

ایمیل*

متن پیام*

کد امنیتی*

اگر تصویر خوانا نیست اینجا کلیک کنید

* نظرهایی که حاوی توهین است، منتشر نمی شود.

* لطفا از نوشتن نظر های خود به صورت حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.

همزمان با تائید انتشار نظر، به من اطلاع داده شود.